CAMBADOS NO RECORDO: A ARTE DA TALLA EN CAMBADOS..

A frase de D¨Ors “o que non é tradición é plaxio” bólenos na cabeza cando tratamos de ganduxar estas liñas en homenaxe a un modesto, pero non por iso menos admirable tallista de
Cambados,  Francisco Leiro.

Paco leiro

É díficil, por non dicir imposible, que a arte xurda espontáneo e espléndido cando non hai un antecedente que o abone. De aí a nosa perplexidade ante un mestre na arte da talla que coñecemos nunha das nosas visitas ao paradisiaco e histórico pobo da ria de Arousa. Nin na súa familia nin nos artífices que de Cambados saíron puido atopar Leiro aquela reminiscencia que é precisa para que os froitos maduren en expoñente como o que el presenta. Asorey, por moi próximo, e Narciso Pérez Rey -outro gran tallista cambadés malogrado en plena mocidade- puideron influir apenas en Francisco Leiro. Con todo aí esta a súa arte que, confirmando a excepción da regra, preséntanos unhas calidades que emocionan aínda ao máis profano.

Das varias obras que deste artista observamos, ningunha produciunos máis impresión que o seu recente e fermoso Cristo, tallado en madeira, que vai substituír ao que ata agora presidia -probablemente desde o século XVI- a capela do seu nome na igrexa San Benito de Fefiñanes. 

Sabido é, que o crear imaxes de tamaño natural, sexan tallados ou pintadas, presenta unhas dificultades que só os que senten a arte como inspiración son capaces de plasmar. Pois ben, Leiro, neste Cristo, que é das dimensións a que aludimos, afrontou con toda valentía, e venceuna a incomodadidad e o sacrificio que aínda aos iluminados pola faísca artística supón o resolvelas. A harmonía no conxunto, a expresión e a doce e inxenua disposición do corpo do Redentor no madeiro alcanzan nesta representación unha valoración sumamente expresiva. Leiro, sinxelo como todo bo artista, seica non repararía que onde acertou con máis decisión foi na cabeza. Nesta unha versión como nós cremos que de ser: a dulcísima serenidade do Fillo do Home no supremo transo con que culminaría a redenciuón do xénero humano. Parece coma se acabase de musitar: “In manus tuas, Dómine, commendo spiritum meum”.

Marañón, ao falarnos do Greco, estuda unha faceta da arte deste cal é a dimensión que lle dá á cabeza das figuras. A súa observación detense especialmente no famoso cadro “O enterro do Conde de Orgaz”, onde o Greco apurou a súa exquisita inspiración e a súa graza. As opinións de Marañón xustificando aquela tendencia estarían adecuadas ao xulgar o Cristo de Francisco Leiro. Tamén aquí o artista cambadés supeditou todo, con ser iso moi armónico, á máis importante parte do corpo: a cabeza. A sublimou de tal modo, acertou tanto no seu ddimensión e expresión que ela xustifica por se soa o mérito de obra tan artística.

Poida que ao bo, sinxelo e amable Paco Leiro sorpréndanlle estes eloxios que del facemos; o artista aínda sentíndose artista, moitas veces non sabe o que é e pasa a mellor vida ignorandolo e sen que ninguén llo diga. Máis xusto é que o consignemos desde estas páxinas que o Cronista de Cambados e fillo ilustre desta vila, o fraterno Caamaño Bournacell, preparou para hanrarla e dicir admás que a arte de Leiro é algo que irá asociado para sempre ao que da fidalga perla de Arousa posuímos.

Un artigo Juan Naya Perez (escrito probablemente sobre 1952, e adicado a Francisco Leiro, avó do internacional escultor do mesmo nome).

Juan Naya foi Escritor, xornalista e académico.Naceu na Coruña o 23 febreiro 1914 (1 febreiro 1993)

Figura especial no campo da investigación e da crítica, xornalista e escritor, soubo situarse nos primeiros lugares de referencia no mundo da cultura galega. Desde neno traballou na biblioteca da Real Academia Galega. Foi un home que naceu e creceu entre libros e rodeado de cultura. Esta víñalle, en gran medida, do que se pode considerar o seu pai cultural, César Vaamonde Lores (Historiador e arquiveiro-bibliotecario da RAG) de quen adquiriu unha ampla formación humanística, instruíndoo no coñecemento das máis diversas ciencias históricas: paleografía, epigrafía, heráldica, numismática... converténdose de discípulo en colaborador seu. Foi académico correspondente e arquiveiro-bibliotecario da Real Academia Galega (1946-1993), cronista oficial da Coruña (1961-1993), académico numerario da Real Academia Galega de Belas Artes da nosa Señora do Rosario (1968) e secretario xeral (1976-1993), e xefe de sección do xornal “La Voz de Galicia”.